پرهیز از حرام
پرهیز از حرامهاى خدا
- قال الإمام علیّ علیهالسلام: قُلتُ: یا رَسولَ الله، ما أفضَلُ الأَعمالِ فی هذَا الشَّهرِ؟
فَقالَ: «یا أبَاالحَسَنِ، أفضَلُ الأَعمالِ فی هذَا الشَّهرِ الوَرَعُ عَن مَحارِمِ اللهِ» ؛ امام على علیهالسلام: گفتم: اى پیامبر خدا! برترینِ كارها در این ماه چیست؟ فرمود: «اى ابوالحسن! برترینِ كارها در این ماه، پرهیز از حرامهاى خداست.»(1)
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: أربَعَةٌ تُفسِدُ الصَّومَ و أعمالَ الخَیرِ: الغیبَةُ، وَالكَذِبُ، وَالنَّمیمَةُ، وَالنَّظَرُ إلَى الأَجنَبِیِّ (2)؛ چهار چیز، روزه و كارهاى نیك را خراب مىكند: غیبت، دروغ، سخنچینى، و نگاه به بیگانه (نامحرم).
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: مَن صامَ شَهرَ رَمَضانَ إیمانا وَاحتِسابا، و كَفَّ سَمعَهُ و بَصَرَهُ و لِسانَهُ عَنِ النّاسِ، قَبِلَ اللهُ صَومَهُ و غَفَرَ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ و ما تَأَخَّرَ، و أعطاهُ ثَوابَ الصّابِرینَ (3) ؛ هر كس ماه رمضان را از روى ایمان و به خاطر پاداش الهى روزه بدارد و گوش و چشم و زبانش را از مردم باز دارد، خداوند روزه‌اش را مىپذیرد و گناهان گذشته و آیندهاش را مىآمرزد و به او پاداش صابران را مىدهد.
- قال الإمام علیّ علیهالسلام: الصِّیامُ اجتِنابُ المَحارِمِ؛ كَما یَمتَنِعُ الرَّجُلُ مِنَ الطَّعامِ وَالشَّرابِ (4) ؛ روزهدارى، پرهیز از حرامهاست، همانگونه كه انسان از غذا و نوشیدنى خوددارى مىكند.
- قال الإمام الباقر علیهالسلام: قالَ رَسولُ الله صلىاللهعلیهوآله لِجابِرِ بنِ عَبدِالله: «یا جابِرُ، هذا شَهرُ رَمَضانَ؛ مَن صامَ نَهارَهُ و قامَ وِردا مِن لَیلِهِ و عَفَّ بَطنَهُ و فَرجَهُ و كَفَّ لِسانَهُ، خَرَجَ مِن ذُنوبِهِ كَخُروجِهِ مِنَ الشَّهرِ.» فَقالَ جابِرٌ: یا رَسولَ الله، ما أحسَنَ هذَا الحَدیثَ! فَقالَ رَسولُ اللهِ صلىاللهعلیهوآله: «یا جابِرُ، و ما أشَدَّ هذِهِ الشُّروطَ !»(5) ؛ امام باقر علیهالسلام فرمود: پیامبر خدا به جابر بن عبدالله فرمود: «اى جابر! این، ماه رمضان است. هر كس روزش را روزه بدارد و بخشى از شبش را به عبادت برخیزد و شكم و شهوتش را پاك نگه دارد و زبانش را حفظ كند، از گناهانش بیرون مىشود، آنگونه كه از این ماه بیرون مىشود.»
جابر گفت: اى پیامبر خدا! این سخن، چه نیكوست!
پیامبر خدا فرمود: «اى جابر! و این شرط ها چه سخت است!»
رسول الله صلىاللهعلیهوآله: مَن تَأَمَّلَ خَلفَ امرَأَةٍ حَتّى یَتَبَیَّنَ لَهُ حَجمُ عِظامِها مِن وَراءِ ثِیابِها و هُوَ صائِمٌ، فَقَد أفطَرَ(6) ؛ پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآله: هر روزهدارى كه در پشت سرِ زنى با دقّت بنگرد، تا حدّى كه حجم استخوانبندى زن از پشت لباسش براى او آشكار شود، روزه‌اش را افطار كرده است. (منظور این است كه ارزش روزه‌اش از بین رفته است وگرنه از جهت فقهی روزه‌اش صحیح می باشد)
- قال الإمام علیّ علیهالسلام ـ فی حَدیثِ المِعراجِ ـ قالَ اللهُ تَعالى: «... یا أحمَدُ، لَیسَ شَیءٌ مِنَ العِبادَةِ أحَبَّ إلَیَّ مِنَ الصَّمتِ وَالصَّومِ؛ فَمَن صامَ و لَم یَحفَظ لِسانَهُ كانَ كَمَن قامَ و لَم یَقرَأ فی صَلاتِهِ، فَاُعطیهِ أجرَ القِیامِ و لَم اُعطِهِ أجرَ العابِدینَ» (7) ؛ امام على علیهالسلام روایت كرد كه در حدیث معراج خداى متعال فرمود: «... اى احمد! هیچ عبادتى نزد من، محبوبتر از سكوت و روزه نیست. پس، هر كس روزه بدارد، ولى زبانش را نگه ندارد، همچون كسى است كه به عبادت ایستاده، اما در نمازش قرائت ندارد. پس به او پاداش ایستادن به نماز را مىدهم؛ اما پاداش عبادتگران را به او نمىدهم.»
- قالت فاطمة علیهاالسلام: ما یَصنَعُ الصّائِمُ بِصِیامِهِ إذا لَم یَصُن لِسانَهُ و سَمعَهُ و بَصَرَهُ و جَوارِحَهُ؟!(8) ؛ روزهدار، اگر زبان و گوش و چشم و اعضایش را نگه ندارد، با روزه‌اش مىخواهد چه كند؟
- قال الإمام الصادق علیهالسلام: لا صِیامَ لِمَن عَصَى الإِمامَ، ولا صِیامَ لِعَبدٍ آبِقٍ حَتّى یَرجِعَ، ولا صِیامَ لاِمرَأَةٍ ناشِزَةٍ حَتّى تَتوبَ، ولا صِیامَ لِوَلَدٍ عاقٍّ حَتّى یَبَرَّ(9) ؛ براى كسى كه امام را نافرمانى مىكند، روزهدارى نیست؛ و براى بنده فرارى، تا وقتى كه برگردد، روزهدارى نیست؛ و براى زن نافرمان [نسبت به شوهرش]، تا وقتى كه توبه كند، روزهدارى نیست؛ و براى فرزند نافرمان [نسبت به پدر و مادرش] روزهدارى نیست تا آن كه [نسبت به آنان] نیكى كند. (یعنى روزه این افراد، پذیرفته درگاه خدا نیست.)
پی‌نوشت‌ها:
1- فضائل الأشهر الثلاثة: 78/61، الأمالی للصدوق: 155/149، عیون أخبار الرضا علیهالسلام: 1/297/53، الإقبال: 1/27، بحار الأنوار: 96/358/25 .
2- المواعظ العددیّة:210.
3- المقنعة: 305 .
4- الغارات: 2/503، بحار الأنوار: 96/294/21 .
5- الكافی: 4/87/2، تهذیب الأحكام: 4/195/560، المقنعة:310، ثواب الأعمال: 88/1، من لا یحضره الفقیه: 2/98/1836.
6- معانی الأخبار:410/95، بحار الأنوار: 96/290/7 .
7- إرشاد القلوب: 205، بحارالأنوار: 77/29/6.
8- دعائم الإسلام:1/268، بحارالأنوار: 96/295/25.
9- همان .
منبع:
كتاب ماه خدا، محمدی ری شهری، ج 1، ص 244.
قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: الصّائِمُ فی عِبادَةٍ و إن كانَ نائِماً عَلى فِراشِهِ؛ ما لَم یَغتَب مُسلِماً (1) ؛ روزهدار، تا وقتى كه از مسلمانى غیبت نكند، در حال عبادت است، هر چند در بسترش خفته باشد.
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: إذَا اغتابَ الصّائِمُ أفطَرَ (2) ؛ هر گاه روزهدار، غیبت كند، روزه‌اش را افطار كرده است. (از ارزش روزه‌اش كم كرده است وگرنه از جهت فقهی خللی در روزه‌اش وارد نمی‌‌شود.)
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: مَنِ اغتابَ امرَأً مُسلِماً بَطَلَ صَومُهُ، و نُقِضَ وُضوؤُهُ(3) ؛ هر كس از فرد مسلمانى غیبت كند، روزه‌اش مىشكند و وضویش باطل مىشود. (مقصود آن است كه غیبت موجب عدم قبولى روزه و ضربه به طهارت باطنى مىگردد.)
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله ـ لِعَلِیٍّ علیهالسلام ـ یا عَلِیُّ، اِحذَرِ الغیبَةَ وَالنَّمیمَةَ؛ فَإِنَّ الغیبَةَ تُفطِرُ ، وَالنَّمیمَةَ تُوجِبُ عَذابَ القَبرِ (4) ؛ پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآله خطاب به على علیهالسلام فرمود: اى على! از غیبت و سخنچینى بپرهیز؛ چرا كه غیبت، روزه را مىشكند و سخنچینى، عذاب قبر مىآورد.
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: ما صامَ مَن ظَلَّ یَأكُلُ لُحومَ النّاسِ (5) ؛ كسی كه پیوسته گوشتهاى مردم را مىخورد (درباره مردم غیبت مىكند)، روزهدار نیست.
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: مَنِ اغتابَ مُسلِماً فی شَهرِ رَمَضانَ، لَم یُؤجَر عَلى صِیامِهِ (6) ؛ هر كس در ماه رمضان درباره مسلمانى غیبت كند، بر روزهدارىاش پاداشى نخواهد یافت.
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: مَنِ اغتابَ مُسلِماً أو مُسلِمَةً لَم یَقبَلِ اللهُ تَعالى صَلاتَهُ ولا صِیامَهُ أربَعینَ یَوماً و لَیلَةً، إلاّ أن یَغفِرَ لَهُ صاحِبُهُ (7) ؛ هر كس درباره مرد و زن مسلمانى غیبت كند، خداوند تا چهل شبانهروز، نماز و روزه‌اش را نمىپذیرد، مگر آن كه آن شخص از وى درگذرد.
پی‌نوشت‌ها:
1- فضائل الأشهر الثلاثة: 122/124، الكافی: 4/64/9، تهذیب الأحكام: 4/190/538، من لا یحضره الفقیه: 2/74/1772، ثواب الأعمال: 75/1، الأمالی للصدوق: 645/873؛ الفردوس: 2/411/3825.
2- عوالی اللآلی: 1/263/53؛ نصب الرایة: 2/482 .
3- من لا یحضره الفقیه: 4/15/4968، الأمالی للصدوق: 515/707، ثواب الأعمال: 335/1، بحار الأنوار: 75/247/10 .
4- تحف العقول: 14، بحار الأنوار: 77/67/6 .
5- المصنّف لابن أبی شیبة: 2/423/13، الفردوس: 4/77/6238، تفسیر القرطبی: 16/336؛ مستدرك الوسائل: 7/370 / 8443 .
7- جامع الأخبار: 412/1141، بحار الأنوار: 75/258/53 .
6- جامع الأخبار: 412/1142، بحار الأنوار: 75/258/53 .
منبع:
كتاب ماه خدا، محمدی ری شهری، ج 1، ص 248.
